Author :
Abstract
Roma İmparatorluğu’nun doğu toprakları, III. yüzyılın başında Parthların yerine kurulan Sasanilerin yükselişine şahit oldu. Tıpkı selefleri Parthlar gibi, Sasanilerin de Romalılarla sürekli devam eden düşmanlıkları vardı. Bu yüzden Sasaniler ile Romalılar arasında yüzyıllar boyunca birçok savaş yaşandı. Bu süreçte bir Roma imparatoru esaret altında öldürüldü (260). III. yüzyılın sonu ve IV. yüzyılın başında güç dengesi tekrar Romalıların lehine değişti. Fakat Büyük Constantinus’un 337 yılındaki ölümüyle Romalıların üstünlüğünü yeniden sona erdi. Bu tarihten sonra Roma İmparatorluğu’nun doğu topraklarının yönetimi II. Constantius’a kaldı. Aynı tarihlerde Sasani İmparatorluğu, Sasani Hanedanı’nın en uzun süre tahtta kalan kralı II. Shapur’un yönetimi altındaydı. II. Constantius ile II. Shapur’un yirmi yıldan fazla süren savaşları, Roma imparatorunun ölmesiyle farklı bir boyut kazandı. Önceleri Iulianus’un hâkimiyetinde ara ara devam eden savaşlar, daha sonra Iovianus’un imparator olmasıyla tamamen durdu ve yirmi dört yıllık savaş, uzun bir süre sonra barışa dönüştü.Bu çalışmanın temel amacı, II. Constantius ve II. Shapur’un arasındaki savaşların tarihsel boyutuna vurgu yaparak, Roma-Sasani barışına giden sürecin evrelerini anlamaya çalışmaktadır.
Keywords
Abstract
The eastern territories of the Roman Empire, at the beginning of the third century, witnessed to the rise of the Sassanid Empire, which succeeded the Parthians in Iran. Like the Parthians, the Sassanids were continuously hostile with the Romans. For this reason long-lasting wars took place between the Romans and Sassanids throughout the centuries. In this process, a Roman Emperor was killed in captivity (260). Between the end of the third century and the beginning of the fourth century the balance of power changed in favor of the Romans. However, when Constantine the Great died in 337 and the warfare resumed. After this date, Constantius II took over the administration of the eastern lands of the Roman Empire. Meanwhile Shapur II, the longest reigning monarch of the Sassanid dynasty, ruled the Sassanid Empire. The war between Constantius II and Shapur II gained a different dimension when Constantius died. Ongoing battle under dominance of Iulianus completely stopped when Iovianus came to power and thus, the war turned into peace.The main objective of this study is emphasis on the historical context of the war between Constantius and Shapur and also peace between Roman and Sassanid.
Keywords
- Agathangelos, History of the Armenians, (çev. R. W. Thomson), New York, 1976.
- Ammianus Marcellinus, Rerum Gestarum Libri, (çev. J. C. Rolfe), Vol. 1-2, Londra, 1963-1964.
- Anonymus Valesianus, (çev. T. Kaçar), İstanbul, 2008.
- Aurelius Victor, Liber de Caesaribus, (çev. H. W. Bird), Liverpool, 1994.
- Chronicon Paschale, 284-628 AD, (çev. M. Whitby ve M. Whitby), Liverpool, 2007.
- Eutropius, Breviarium Historiae Romanae, (çev. Ç. Menzilcioğlu), İstanbul, 2007.
- Gregory Abü’l Farac, Abü’l Farac Tarihi, (çev. Ö. R. Doğrul), C. 1, Ankara, 1945.
- Ioannes Malalas, Chronographia, (çev. E. Jeffreys, M. Jeffreys, R. Scott, vd), Melbourne, 1986.
- İbnü’l Esîr, İslam Tarihi el-Kâmil Fi’t-Tarih Tercümesi, (çev. M. B. Eryarsoy), İstanbul, 1989.
- Lactantius, De Mortibus Persecutorum, (çev. J. L. Creed), New York, 1984.
- Orosius, Seven Books of History Against the Pagans, (çev. A. T. Fear), Liverpool, 2010.
- Scriptores Historia Augusta, (çev. D. Magie), Londra, 1988.
- Theophanes, The Chronicle of Theophanes Confessor, (çev. C. Mango ve R. Scott), Oxford, 1997.
- Barnes, T. D. (1982). The New Empire of Diocletian and Constantine, Londra: Harvard University Press.
- Barnes, T. D. (1985). “Constantine and the Christians of Persia”, JRS, Vol. 75, s. 126-136.
- Barnes, T. D. (2001). Athanasius and Constantius, Cambridge: Harvard University Press.
- Barnes, T. D. (2014). Constantine: Dynasty, Religion and Power in the Later Roman Empire, Oxford: Wiley Blackwell.
- Brosius, M. (2006). The Persians, Londra; New York: Routledge.
- Canepa, M. P. (2009). The Two Eyes of the Earth: Art and Ritual of Kingship Between Rome and Sasanian Iran, Berkeley; Los Angeles; Londra: University of California Press.
- Daryee, T. (2009). Sasanian Persia: The Rise and Fall of an Empire, Londra: I. B. Tauris & Co. Ltd in Association with the Iran Heritage Foundation.
- Dignas, B. ve Winter, E. (2007). Rome and Persia in Late Antiquity: Neighbours and Rivals, Cambridge; New York: Cambridge University Press.
- Drijvers, J. W. (2009). “The Limits of Empire in the Res Gestae of Ammianus Marcellinus”, Frontiers in the Roman World: Proceedings of the Ninth Workshop of the International Network Impact of Empire, (Ed. O. Hekster ve T. Kaizer), Vol. 13, Leiden; Boston: Brill, s. 13-29.
- Edwell, M. P. (2008). Between Rome and Persia: The Middle Euphrates, Mesopotamia and Palmyra Under Roman Control, Londra; New York: Routledge.
- Edwell, M. P. (2013). “Sasanian Interactions with Rome and Byzantium”, The Oxford Handbook of Ancient Iran, (Ed. D. T. Potts), Oxford: Oxford University Press, s. 840-855.
- Fisher, G. (2011). Between Empires: Arabs, Romans, and Sasanians in Late Antiquity, Oxford; New York: Oxford University Press.
- Frye, R. N. (2006). “The Political History of Iran under the Sasanians”, The Cambridge History of Iran, (Ed. E. Yarshater), Vol. 3(I), Cambridge: Cambridge University Press, s. 116-180.
- Frye, R. N. (2007). “The Sassanians”, The Cambridge Ancient History, (Ed. A. K. Bowman, P. Garnsey ve A. Cameron), Vol. 12, Cambridge: Cambridge University Press, s. 461-480.
- Greatrex, G. (1998). Rome and Persia at War, 502-532, Leeds: Francis Cairns.
- Greatrex, G. ve Lieu, S. N. C. (2008). The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars Ad 363-628, Londra; New York: Routledge.
- Grousset, R. (2006). Başlangıçtan 1071’e Ermenilerin Tarihi, (çev. S. Dolanoğlu), İstanbul: Aras Yayınları.
- Honigmann, E. (1970). Bizans Devletinin Doğu Sınırı, (çev. F. Işıltan), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
- Howard-Johnston, J. (2006). “The Two Great Powers in Late Antiquity: A Comparison”, East Rome, Sasanian Persia and the End of Antiquity, Historiographical and Historical Studies, Aldershot; Hampshire: Ashgate Publishinh Limited, s. I. 157-226.
- Howard-Johnston, J. (2008). “State and Society in Late Antique Iran Period”, The Sasanian Era, The Idea of Iran, (Ed. V. S. Curtis ve S. Stewart), Vol. 3, Londra: I. B. Tauris & Co. Ltd in Association with the Iran Heritage Foundation, s. 118-131.
- Hunt, D. (2007). “The Successors of Constantine”, The Cambridge Ancient History, (Ed. P. Garnsey ve A. Cameron), Vol. 13, Cambridge:
- Jones, A. H. M., Martindale, J. R. ve Morris, J. (1971). The Prosopography of the Later Roman Empire, Vol. 1, Cambridge: Cambridge
- Kaçar, T. (2012). “Dünyaya İki Işık: Geç Antikçağ’da İran ve Roma”, Doğu-Batı Düşünce Dergisi, S. 61, s. 153-180.
- Kaya, M. A. (2005). “III. Gordianus’un Pers (=Sasani) Seferi: Güzergâh, Savaşlar ve İmparatorun Ölümü”, Tarih İncelemeleri Dergisi, C. 20, S. 1, s. 157-167.
- Lee, A. D. (2013). From Rome to Byzantium AD 363 to 565: The Transformation of Ancient Rome, Edinburgh: Edinburgh University Press.
- Lenski, N. (2006). “The Reign of Constantine”, The Cambridge Companion to the Age of Constantine, (Ed. N. Lenski), Cambridge:
- Luttwak, E. N. (1990). The Grand Strategy of the Roman Empire: From the First Century A.D. to the Third, Baltimore: Johns Hopkins University Press.
- Mitchell, S. (2015). A History of the Later Roman Empire, AD 284-641, Oxford: Wiley Blackwell.
- Oost, S. I. (1958). “The Death of the Emperor Gordian III”, Classical Philology, Vol. 53, No. 2, s. 106-107.
- Potter, D. (2015). “Measuring the Power of the Roman Empire”, East and West in the Roman Empire of the Fourth Century, (Ed. R.Dijkstra, S. Van Poppel ve D. Slootjes), Leiden; Boston: Brill, s. 26-48.
- Pourshariati, P. (2008). Decline and Fall of the Sasanian Empire: The Sasanian-Parthian Confederacy and the Arab Conquest of Iran, Londra; New York: I.B.Tauris.
- Sarris, P. (2013). Empires of Faith: The Fall of Rome to the Rise of Islam, 500-700, Oxford: Oxford University Press.
- Shayegan, R. (2011). Arsacids and Sasanians: Political Ideology in Post-Hellenistic and Late Antique Persia, Cambridge: Cambridge University
- Southern, P. (2001). The Roman Empire from Severus to Constantine, New York: Routledge.
- Van Dam, R. (2008). The Roman Revolution of Constantine, Cambridge: Cambridge University Press.
